Những điểm chính

• Thức dậy giữa đêm thường xảy ra do các tình trạng về tinh thần và thể chất và thường tăng theo tuổi tác.
• Các yếu tố khiến mọi người thức dậy giữa đêm có thể liên quan đến nhịp điệu cơ thể tự nhiên như nhịp sinh học hoặc chu kỳ giấc ngủ của bạn.
• Mất ngủ, căng thẳng, lão hóa, hormone, thuốc men và đau đớn là một số yếu tố có thể ảnh hưởng đến giấc ngủ ban đêm của bạn.

Bạn có thể tự hỏi, tại sao tôi cứ thức dậy lúc 4 giờ sáng? Thức dậy vào ban đêm là khá phổ biến, với hơn 35% số người thức dậy vào ban đêm ít nhất ba lần một tuần. Các yếu tố môi trường, chẳng hạn như tiếng ngáy của người bạn đời, nhiệt độ phòng thay đổi hoặc tiếng xe ô tô ồn ào chạy qua, có thể đánh thức bạn dậy trong giây lát. Thông thường, hầu hết mọi người đều dễ dàng ngủ lại.

Nếu bạn thức dậy vào cùng một thời điểm mỗi đêm hoặc thức dậy thường xuyên trong đêm và vật lộn để ngủ lại, thì có thể là do các yếu tố ngoài môi trường của bạn. Thức dậy thường xuyên vào ban đêm thường xảy ra cùng với các rối loạn về thể chất và tinh thần, và có xu hướng tăng theo tuổi tác. Tìm hiểu những lý do có thể khiến bạn thức dậy vào ban đêm và cách xác định xem việc thức dậy của bạn có đáng để đi khám bác sĩ hay không.

Tại sao tôi thức dậy vào cùng một thời điểm mỗi đêm?

Nhiều yếu tố có thể khiến một người thức dậy vào mỗi đêm khi họ muốn ngủ. Những yếu tố này có thể giao thoa với nhịp điệu cơ thể tự nhiên, chẳng hạn như nhịp sinh học hoặc chu kỳ ngủ của bạn, khiến việc thức dậy vào một thời điểm cụ thể có nhiều khả năng xảy ra hơn.

Nhịp sinh học là đồng hồ 24 giờ bên trong khiến các hormone khác nhau giải phóng vào các thời điểm khác nhau trong ngày để thúc đẩy giấc ngủ hoặc cung cấp năng lượng cho cơ thể và tâm trí. Chúng ta cũng trải qua bốn giai đoạn ngủ khi ngủ và dễ thức dậy hơn vào một số thời điểm nhất định của chu kỳ này so với những thời điểm khác. Kết hợp với những nhịp điệu hiện có này, các yếu tố khác khiến mọi người thức dậy vào ban đêm có thể dẫn đến việc thường xuyên thức dậy vào cùng một thời điểm.

Mất ngủ

Nếu bạn gặp khó khăn trong việc chìm vào giấc ngủ hoặc duy trì giấc ngủ, bạn có thể đang bị mất ngủ. Các triệu chứng phổ biến của chứng mất ngủ bao gồm:

• Khó ngủ
• Thức dậy vào ban đêm
• Thức dậy quá sớm vào buổi sáng và không thể ngủ lại
• Không ngủ ngon
• Không ngủ đủ giấc mặc dù có đủ thời gian và môi trường phù hợp để ngủ
• Cảm thấy mệt mỏi vào ban ngày

Mất ngủ có thể do nhiều yếu tố gây ra:

• Làm việc theo ca
• Ngủ trưa vào ban ngày
• Sử dụng công nghệ trên giường
• Giờ đi ngủ không nhất quán
• Hút thuốc, uống rượu và dùng ma túy
• Caffeine vào cuối ngày
• Mang thai
• Phòng sáng hoặc ồn ào
• Đau nhức cơ thể
• Thiếu vận động

Nếu bạn nghĩ rằng mình có thể đang vật lộn với chứng mất ngủ, có nhiều phương pháp điều trị, bao gồm liệu pháp hành vi nhận thức, thay đổi lối sống và thuốc ngủ.

Căng thẳng

Căng thẳng quá mức có thể tác động tiêu cực đến hầu hết các bộ phận trong cơ thể, ảnh hưởng đến hệ thống cơ xương, hô hấp, tim mạch và tiêu hóa. Căng thẳng cũng có thể ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ của bạn. Một nghiên cứu trên sinh viên y khoa cho thấy những người báo cáo mức độ căng thẳng cao hơn cũng báo cáo chất lượng giấc ngủ kém hơn.

Một nghiên cứu cho thấy việc cải thiện chất lượng giấc ngủ giúp tăng khả năng ứng phó hiệu quả với căng thẳng của một người. Giấc ngủ và căng thẳng có thể ảnh hưởng lẫn nhau, giấc ngủ kém ảnh hưởng đến khả năng xử lý căng thẳng của bạn và căng thẳng ảnh hưởng đến khả năng ngủ ngon của bạn. Liệu pháp hành vi nhận thức cho chứng mất ngủ có thể giúp phá vỡ chu kỳ này.

Lão hóa

Việc thức giấc vào ban đêm có thể là một phần bình thường của quá trình lão hóa. Vào độ tuổi trung niên, người lớn bắt đầu thức dậy thường xuyên hơn vào ban đêm và thời gian ngủ bị rút ngắn do thay đổi nhịp sinh học. Người lớn tuổi cũng có nhiều khả năng mất nhiều thời gian hơn để ngủ vào ban đêm và thức dậy quá sớm vào buổi sáng, sau đó khó ngủ lại. Cả liệu pháp hành vi nhận thức để điều trị chứng mất ngủ và tiếp xúc với ánh sáng có chiến lược đều được phát hiện là có hiệu quả.

Hormone

Những thay đổi về hormone có thể khiến bạn thức giấc vào ban đêm. Các giai đoạn khác nhau của sức khỏe phụ nữ, chẳng hạn như mang thai, tiền mãn kinh và mãn kinh, đều được đánh dấu bằng những thay đổi về hormone và rối loạn giấc ngủ.

Những người đang mang thai cũng có thể bị gián đoạn giấc ngủ do những thay đổi về mặt thể chất trong cơ thể. Nếu bạn đang mang thai, hãy thử sử dụng gối dành cho bà bầu để ngủ nghiêng thoải mái hơn. Nếu bạn đang trong giai đoạn tiền mãn kinh hoặc mãn kinh và bị thay đổi nhiệt độ cơ thể, hãy thử đầu tư vào bộ đồ giường mát mẻ hoặc quạt để giúp bạn ngủ thoải mái hơn.

Thuốc

Một số loại thuốc có thể ảnh hưởng tiêu cực đến giấc ngủ hoặc gây ra tình trạng thức giấc vào ban đêm.

Thuốc chẹn beta: Chủ yếu được sử dụng để điều trị tăng huyết áp, những loại thuốc này có thể ảnh hưởng đến giấc ngủ bằng cách ức chế sản xuất melatonin trong cơ thể. Vì melatonin thúc đẩy giấc ngủ, nên tình trạng ức chế này có thể khiến bạn khó ngủ ngon. Nghiên cứu cho thấy việc bổ sung melatonin có thể chống lại tác dụng của thuốc chẹn beta đối với giấc ngủ.

Thuốc lợi tiểu: Thuốc lợi tiểu giúp hạ huyết áp bằng cách giảm lượng nước trong cơ thể. Tuy nhiên, bạn có thể thấy mình đi tiểu thường xuyên hơn khi dùng thuốc. Việc thức giấc thường xuyên vào ban đêm để đi vệ sinh có thể làm gián đoạn chu kỳ giấc ngủ của bạn và có thể khiến bạn khó ngủ lại. Thuốc chống trầm cảm:

Thuốc chống trầm cảm: giúp điều trị chứng trầm cảm cũng như nhiều rối loạn sức khỏe tâm thần khác. Tuy nhiên, khó ngủ là một tác dụng phụ thường gặp của thuốc chống trầm cảm.

Nếu bạn lo lắng về các loại thuốc hiện tại của mình, điều quan trọng là phải thảo luận với bác sĩ.

Lối sống

Lựa chọn lối sống cũng có thể ảnh hưởng đến khả năng duy trì giấc ngủ suốt đêm của bạn. Ví dụ, một nghiên cứu cho thấy những người không duy trì giờ đi ngủ cố định báo cáo nhiều vấn đề liên quan đến giấc ngủ hơn.

Những người hút thuốc cũng có nhiều khả năng báo cáo chất lượng giấc ngủ kém hơn những người không hút thuốc. Ngoài ra, một số người thức dậy để hút thuốc vào ban đêm, ảnh hưởng thêm đến chất lượng giấc ngủ của họ. Nghiên cứu cho thấy tập thể dục thường xuyên, mạnh mẽ có thể giúp bạn bỏ thói quen nếu bạn hút thuốc.

Đau

Khi nào nên nói chuyện với bác sĩ

Thức giấc vào ban đêm có thể do nhiều yếu tố và có thể giải quyết bằng những thay đổi đơn giản trong lối sống, chẳng hạn như duy trì giờ đi ngủ đều đặn và tránh các thiết bị điện tử và caffeine vào buổi tối.

Tuy nhiên, nếu bạn vẫn tiếp tục thức giấc vào ban đêm mặc dù đã thay đổi và những lần thức giấc này khiến bạn không ngủ đủ giấc, bạn có thể muốn liên hệ với bác sĩ. Bác sĩ có thể giúp xác định xem có rối loạn giấc ngủ tiềm ẩn, vấn đề sức khỏe hoặc vấn đề sức khỏe tâm thần nào khiến bạn thức giấc vào ban đêm không.

sleepfoundation.org